NAMIK KEMAL’DEN BUGÜNE: HÜRRİYETİN PEŞİNDE İNSAN HAKLARI VE ADALET ARAYIŞI

ÖZET Bu makalede, Osmanlı’nın modernleşme sürecinde hak ve özgürlük mücadelesinin sembol isimlerinden Namık Kemal’in Hürriyet Kasidesi temel alınarak, günümüzün hak, özgürlük ve adalet sorunları ele alınmaktadır. 21. yüzyılda, insan hakları ihlalleri, yargı bağımsızlığı eksiklikleri, dijital mahremiyet sorunları, mülteci krizi ve gelir eşitsizlikleri gibi küresel sorunlar Türkçe raporlar ve resmi belgeler ışığında analiz edilmiştir. Sonuçta, Namık Kemal’in fikirlerinin bugünün toplumsal yapısı için hâlâ geçerliliğini koruduğu ve özgürlük arayışının evrensel bir değer olduğu ortaya konmuştur 1. NAMIK KEMAL VE HÜRRİYET KASİDESİ Kasidenin Aslı ve Günümüz Türkçesi Beyit 1 Görüp ahkâm-ı asrı münharif sıdk ü selâmetten Çekildik izzet ü ikbâl ile bâb-ı hükûmetten Günümüz Türkçesi: Zamanın yönetim kurallarının doğruluktan ve dürüstlükten saptığını gördük, Onurumuzu koruyarak devletin kapısından geri çekildik. Beyit 2 Usanmaz kendini insan bilenler halka hizmetten Mürüvvet-mend olan mazlûma el çekmez iânetten Günümüz Türkçesi: Kendini insan sayanlar halkına hizmet etmekten asla yorulmaz, Merhamet sahibi olan mazluma yardım etmekten geri durmaz. Beyit 3 Cihan-ârâ cihan içre bir yerdir ki her yerden Nigehbânî-i âlemdir o mahşer-küşâ-yı meydanlar Günümüz Türkçesi: Dünyada göz alıcı yerler vardır, ama en değerlisi Hak için toplanan meydanlardır; tüm insanlığın koruyucusu orasıdır. Beyit 4 Vatan bir mâderdir âlemde, gerçi hem vefâkâr Hem kerîmü’l-vücûddur, hürriyet ise evlâd-ı azaddır Günümüz Türkçesi: Vatan bu dünyada sadık ve cömert bir anne gibidir, Ama özgürlük, onun hür doğmuş evladı olarak var olur. 2. TARİHTEN GÜNÜMÜZE HAK, ADALET VE HÜRRİYET Namık Kemal, 19. yüzyılda Osmanlı’nın geri kalmış yönetim anlayışına karşı özgürlük, hukuk ve meşrutiyet talebini savunmuş; halkın iradesini merkeze alan bir yönetim anlayışının gerekliliğini dile getirmiştir.[^1] Bugün, 21. yüzyılda çok daha gelişmiş bir dünyada yaşıyor olmamıza rağmen benzer tartışmalar sürmektedir: Hak ihlalleri, Adalet sisteminin siyasal etkiler altında kalması, İnsan onuruna yakışmayan yaşam koşulları, Göç ve savaş gibi krizler... 3. GÜNÜMÜZDE HAK VE ÖZGÜRLÜKLERİN DURUMU 3.1 İfade ve Basın Özgürlüğü Freedom House’un Türkçe yayımlanan Dünyada Özgürlük 2025 Raporu’na göre, 210 ülkenin 52’sinde ifade özgürlüğü ciddi biçimde kısıtlanmış durumdadır.[^2] Türkiye’de ise sosyal medya erişim yasakları, gazetecilere açılan davalar ve sansür uygulamaları tartışma konusudur. Türkiye Gazeteciler Cemiyeti’nin 2024 raporuna göre, son bir yılda 200’den fazla gazeteci ifade özgürlüğü nedeniyle soruşturmaya uğramıştır.[^3] 3.2 Dijital Haklar ve Mahremiyet Bilgi çağında mahremiyet hakkı önemli bir insan hakkı boyutu kazanmıştır. Kişisel Verileri Koruma Kurumu (KVKK) 2024 Yılı Faaliyet Raporu’na göre; sadece 2024 yılında 2.500’den fazla veri ihlali şikayeti yapılmış, milyonlarca vatandaşın kişisel verileri yetkisiz erişim sonucu ihlal edilmiştir.[^4] 4. ADALETİN TEMELLERİNİN SARSILMASI 4.1 Yargı Bağımsızlığı ve Etkinlik Dünya Adalet Projesi’nin 2024 Hukukun Üstünlüğü Endeksi’nde Türkiye 142 ülke arasında 117. sırada yer almıştır.[^5] Bu durum, yargı bağımsızlığı ve adalet hizmetlerinin tarafsızlığı konusunda ciddi bir sorun olduğuna işaret etmektedir. Türkiye Barolar Birliği’nin 2024 İnsan Hakları Raporu’nda; uzun tutukluluk süreleri ve adil yargılanma hakkı ihlalleri önemli bir problem alanı olarak öne çıkmıştır.[^6] 4.2 Yolsuzluk ve Güven Erozyonu Sayıştay 2024 Denetim Raporları, bazı kamu kurumlarında ihale süreçleri ve kaynak kullanımı konusunda şeffaflık eksikliklerini ortaya koymuştur.[^7] Şeffaflık ve hesap verilebilirlik eksikliği, toplumsal güveni aşındırmaktadır. 5. SAVAŞLAR, GÖÇ VE İNSAN HAKLARI 5.1 Zorunlu Göç ve Mülteci Sorunu Göç İdaresi Başkanlığı 2024 yılı verilerine göre; Türkiye’de 3,2 milyon Suriyeli geçici koruma altında, 320 binin üzerinde farklı uyruktan sığınmacı bulunmaktadır.[^8] Bu durum, barınma, eğitim ve sağlık haklarının eşit ve adil biçimde sağlanması zorunluluğunu ortaya koymaktadır. 5.2 Savaş ve İnsan Hakları İhlalleri Gazze’de yaşanan insani kriz ve Ukrayna’daki savaş, milyonlarca insanı yerinden etmiş ve binlerce sivilin yaşamını yitirmesine neden olmuştur.[^9] İnsancıl hukukun ve uluslararası sözleşmelerin bu denli ihlal edilmesi, Namık Kemal’in “Mazlûma el çekmez iânetten” anlayışının ne kadar güncel olduğunu göstermektedir. 6. SONUÇ VE ÇAĞRI Namık Kemal, yaklaşık 150 yıl önce “Kendini insan bilenler halka hizmet etmekten usanmaz” diyerek halkına hizmeti kutsal bir sorumluluk olarak görmüştür. Bugün de toplumların önündeki en büyük görev, hak ve özgürlükleri koruyan bir düzen inşa etmek ve adaleti her birey için erişilebilir kılmaktır. Hak ve özgürlükler olmadan gelişme mümkün değildir. Adaletin zedelendiği yerde toplumsal huzur tesis edilemez. İnsan onurunun korunması, bireyin ve toplumun ortak yükümlülüğüdür. DİPNOTLAR [^1]: Hanioğlu, M. Ş. (2021). Modernleşen Osmanlı ve Aydınlar. İstanbul: İletişim Yayınları. [^2]: Freedom House (2025). Dünyada Özgürlük Raporu. (Türkçe özet rapor). [^3]: Türkiye Gazeteciler Cemiyeti (2024). Basın Özgürlüğü Raporu. İstanbul. [^4]: Kişisel Verileri Koruma Kurumu (2024). Faaliyet Raporu. Ankara. [^5]: World Justice Project (2024). Rule of Law Index. (Türkçe değerlendirme notu). [^6]: Türkiye Barolar Birliği (2024). İnsan Hakları Raporu. Ankara. [^7]: Sayıştay Başkanlığı (2024). Denetim Raporları. Ankara. [^8]: Göç İdaresi Başkanlığı (2024). Göç İstatistikleri. Ankara. [^9]: İHH (2024). Gazze ve Ukrayna Krizi Raporu. İstanbul. KAYNAKÇA 1. Namık Kemal, Hürriyet Kasidesi. (1873). 2. Hanioğlu, M. Ş. (2021). Modernleşen Osmanlı ve Aydınlar. İstanbul: İletişim Yayınları. 3. Freedom House. (2025). Dünyada Özgürlük Raporu. (Türkçe özet). 4. Türkiye Gazeteciler Cemiyeti. (2024). Basın Özgürlüğü Raporu. 5. Kişisel Verileri Koruma Kurumu (KVKK). (2024). Faaliyet Raporu. 6. Türkiye Barolar Birliği. (2024). İnsan Hakları Raporu. 7. Sayıştay Başkanlığı. (2024). Denetim Raporları. 8. Göç İdaresi Başkanlığı. (2024). Göç İstatistikleri. 9. İHH İnsani Yardım Vakfı. (2024). Gazze ve Ukrayna Krizi Raporu.