Ordu ve Yargının Netanyahu’ya karşı mücadele ekseninde Şin Bet Atama Krizi

Tümgeneral-Gen. (Res.) David Zini ve Başbakan Binyamin Netanyahu 18 Mart 2025’te Şin Bet başkanlığına İsrail ordusundan bir komutanın atanacağı haberini Türkiye kamuoyu ilk ben paylaştım desem yeridir. Ancak İsrail yargı erkin'in  bu atamaya karşı çıkması ve Şin Bet Başkanı  Ronen Bar’ın direnmesi nedeniyle Netanyahu frene basmak zorunda kaldı. Ronen Bar, Netanyahu'nun kendisini görevden almaya çalışması üzerine Nisan ayında istifa ettiğini duyurmuş ve 15 Haziran’da resmen görevden ayrılacağını açıklamıştı. Ronen Bar’ın yönettiği Şin Bet, terörle mücadele soruşturmalarında Netanyahu’nun sağcı koalisyon hükümetine karşıydı. Çünkü Netanyahu ve emrindeki bürokratların Katar’dan yüklü miktarda rüşvet aldıkları bilgisini kamuoyuna servis etmişlerdi. Yargı erkinin Şin Bet’in başına İDF komutanı Eyal  Zamir’in atanacak olmasına tepki göstermesinin nedeni, onun da Katargate skandalında isminin geçmesiydi. Süreçte İsrail Başsavcısı Gali Baharav-Miara, Bar’ın görevden alınmasına karşı çıkmış, çıkar çatışması nedeniyle verilen görevlendirme dondurma kararını desteklemişti. Buna rağmen Netanyahu, Yüksek Mahkeme’nin kararı ve Başsavcı’nın itirazlarına rağmen daha önce düşündüğü Eyal  Zamir’in yerine David Zini’yi Şin Bet’in yeni başkanı olarak atadı.   23 Mayıs 2025’te Netanyahu’nun ofisi, Zini’nin Şin Bet başkanlığına atanmasını resmen duyurdu. Bu atama Yüksek Mahkeme’nin Ronen Bar’ın görevden alınmasının hukuka aykırı olduğu yönündeki kararına ve Başsavcı’nın muhalefetine rağmen gerçekleştirildi. İsrail Genelkurmay Başkanı Eyal Zamir, Zini’nin ataması sonrası emeklilik talebini görüşmek üzere kendisini ofisine çağırdı. Bu gelişme, orduda Zini’nin görevden alındığına dair spekülasyonlara neden oldu. Çünkü Eyal Zamir bu göreve kendisinin getirilmesine nereeyse kesin gözüyle bakıyordu. Umduğunu bulamadı. Ve bu nedenle ayağını kaydırdığını düşündüğü David Zini’ye hırslandı. Ana akım medyada, bu atamanın Genelkurmay ile Netanyahu arasında krize yol açtığına dair haberler yer aldı. Netanyahu, aktif görevdeki Tümgeneral David Zini’yi, Genelkurmay Başkanı Zamir’in onayı olmadan Şin Bet başkanlığına atadı. İddialara göre, Zini,  Netanyahu ile gizli görüşmeler yaptığı için ordudan ihraç edildi. Bu süreç, Netanyahu’nun Şin Bet başkanlığı atamasını Genelkurmay ile koordine etmeden yapması nedeniyle tartışmalara yol açtı.   Şin Bet’in Yeni Başkanı David Zini Kimdir? David Zini, İsrail güvenlik ve askeri çevrelerinde adından söz ettiren bir isim. Zini'nin adı, birkaç ay önce medyada, ordunun 7 Ekim’deki başarısızlıkları nedeniyle istifa eden eski IDF Genelkurmay Başkanı Korgeneral Herzi Halevi'nin olası halefi olarak geçiyordu. Ancak iddialara göre, Zini'nin yeterli deneyimi olmamasına rağmen bu atama hamlesi, Netanyahu'nun eşi Sara tarafından teşvik edildi. Haaretz’in haberine göre, Netanyahu geçen yıl Zini’yi askeri sekreter olarak atamayı reddetmiş ve yaptığı bir röportajda yakınlarına Zini'nin “çok mesihçi” biri olduğunu söylemişti. Evli ve 11 çocuk babası olan Zini, Golan Tepeleri’nde, İsrail’deki en eski ve en kapalı yerleşim birimlerinden biri olan ve sıkı dini ve sosyal kurallarla yaşayan Keshet topluluğunda yaşıyor. Netanyahu, Falic ailesi üzerinden Trumpla yakınlaşmanın yolunu arıyor Netanyahu, David Zini’yi göreve atayarak Trump’a yakınlaşmayı hedefliyor. Zini’nin kardeşi Shmuel Zini’nin, Netanyahu ve ailesine yakınlığıyla bilinen Amerikalı milyarder Simon Falic’in “sağ kolu” olduğu belirtiliyor. Netanyahu ailesi, özellikle İran’ın füze saldırısı gibi kriz dönemlerinde zaman zaman Simon Falic’in Kudüs’teki evinde kalıyordu. Bu nedenle İsrail basını, Simon Falic’ten söz ederken ironik bir şekilde “Netanyahu’nun ev sahibi” ifadesini kullanıyor. Simon Falic, uzun yıllar boyunca vergi cenneti olarak bilinen Panama’da kayıtlı 350’den fazla şirketin sahibi ya da yöneticisi olarak görev yaptı. Miami’den İsrail’e uzanan geniş bir işletme ağına sahip olan Falic ailesi, Amerika’daki en büyük gümrüksüz satış zinciri olan Duty Free Americas Shops’un yanı sıra birçok lüks markanın da sahibidir. Falic’in ABD’de onlarca şirketinin yanı sıra, İsrail’de iç tasarım firması Pitaro Hecht ve Golan Tepeleri’nde pansiyonlar gibi birkaç şirketi daha mevcut. Falic ailesi, İsrail yanlısı ve Siyonist örgütlere yaptığı bağışlarla bilinirken, Netanyahu ailesiyle de uzun yıllardır süregelen özel bir dostlukları vardır. Kardeşler Simon, Leon ve Jerome ile anneleri Nily Falic, Başbakan Benjamin Netanyahu’nun seçim kampanyalarına düzenli olarak bağışta bulunmaktadır. Zini’nin babası Aşdod’daki bir cemaatin hahamı ve yeni Şin Bet başkanı, Cezayir kökenli haham bir aileden geliyor. Amcası ise Technion’un eski baş hahamı olan Eliyahu Zini’dir. Zini, 1992’de orduda hizmete başladı ve seçkin Sayeret Matkal birliğinde görev yaptı. Subay olduktan sonra Golani Tugayı’nda takım komutanı oldu, ardından Egoz komando birliğinde bir filoya komuta etti. Rütbelerde yükselen Zini, 2006’da yarbaylığa terfi ederek Golani’nin 51. Taburu’nun komutasına getirildi. 2008’de Egoz’a geri dönerek birliğe komuta etti. 2011’de Alexandroni Tugayı’nın komutasını devraldı. 2014 Gazze Savaşı sırasında, o dönemde komutan savaşta yaralanınca geçici olarak Golani Tugayı’nın komutanlığını üstlendi. Zini, teşkilatın 7 Ekim 2023’teki Hamas saldırılarını önleyememesi nedeniyle yoğun eleştirilere maruz kalan Ronen Bar’ın yerine Şin Bet başkanı olarak atanacak. Ayrıca, İsrail’in ultra-Ortodoks cemaatinin askerlikten muaf tutulan üyelerinin askere alınması için yürütülen tartışmalı girişimleri yönetmekle de görevli olan General Zini, ocak ayında Bnei Brak’ta ultra-Ortodoksların yaşadığı bölgede saldırıya uğrayıp kovalanmasının ardından ülke gündeminde geniş yer bulmuştu. Netanyahu’nun yalnızlaştığı İsrail’de ABD ile yeni denge arayışı Netanyahu, İsrail ordusunun savaşı sonlandırma yönündeki stratejik değerlendirmesine sırtını dönmenin bedelini yalnızca diplomatik alanda değil, iç siyaset arenasında da ağır bir şekilde ödüyor. David Zini’nin Şin Bet’in başına getirilmesi, teknik bir güvenlik bürokrasisi kararı olmaktan çok, Netanyahu’nun siyasi kudretini yeniden tahkim etme çabasının net bir yansımasıdır. Bu atama, herhangi bir bireyin kontrol altına alınması değil, olayların ve sürecin kontrolüne dair güçlü bir iddianın ilanıdır. Burada asıl mesele, bir pozisyona bir ismin yerleştirilmesinden ziyade, tüm devlet mekanizmasına gönderilen doğrudan bir mesajdır: “Artık kararları ben veriyorum. Ne Yüksek Mahkeme'nin kararlarını bekleyeceğim ne de Başsavcı'nın görüşlerini.” Bu tutum, yalnızca güncel bir siyasi manevra değil, aynı zamanda yargı reformu üzerinden yıllardır süren bir kurumsal dönüşümün devamıdır. Katargate dosyasına uzanan, devletin ideolojik yönelimine dair temel bir çatışmayı besleyen ve yürütmenin sınırlarını yeniden çizmeyi hedefleyen bir mücadeledir bu. Netanyahu, ABD Başkanı Donald Trump döneminde sahip olduğu doğrudan destek mekanizmalarının yerini, Biden yönetiminin daha dengeli ve çok taraflı bir Orta Doğu politikası aldığı andan itibaren, bölgesel denklemde yalnızlaştığını fark etti. Trump'ın İsrail merkezli yaklaşımının yerini Filistin sorununa daha mesafeli ama Arap devletleriyle ilişkileri önceleyen yeni bir denge arayışının alması, Netanyahu’nun hem uluslararası kamuoyu hem de Washington karşısında manevra alanını daralttı. Bu yalnızlaşma, Netanyahu’nun içeride daha otoriter ve tek merkezli kararlar almasını neredeyse bir zorunluluğa dönüştürdü; çünkü artık dış destekle içerideki dengeleri kurmak mümkün değildi. Siyonistlerhic bir yerde güvende değil ABD dahi GAZZE Tam da bu denklemde, Washington’daki Yahudi Müzesi dışında iki İsrail Büyükelçiliği çalışanının vurularak öldürülmesi, sadece diplomatik bir kriz değil, aynı zamanda İsrail’in küresel güvenlik stratejilerine dair soru işaretlerini de beraberinde getirdi. Amerikan Yahudi Komitesi'nin Orta Doğu ve Kuzey Afrika'da diyalog köprüleri kurmaya yönelik çabalarının hedef alındığı bu saldırı, İsrail’in Gazze’ye yönelik uzun süreli askeri operasyonlarının yankılarının sadece bölgeyle sınırlı kalmadığını, küresel yansımalarının da olduğunu gösterdi. 7 Ekim 2023’te Hamas’ın başlattığı ve İsrail’in verilerine göre 1.200’den fazla kişinin hayatını kaybettiği, yüzlercesinin rehin alındığı saldırı sonrasında başlayan yoğun askeri operasyonlar, aradan geçen 18 ayda yalnızca bir savaş stratejisi değil, aynı zamanda bir devlet aklının sınavına dönüştü. Netanyahu’nun böylesi bir ortamda, güvenlik kurumlarının itirazlarını ve yargı erkinin sınırlarını yok sayarak attığı her adım, İsrail’in kurumsal yapısında kalıcı izler bırakacak yeni bir güç mimarisinin taşlarını döşemekte. Ancak artık bu mimarinin etrafında şekillendiği küresel düzen, eski ittifaklara değil, yeni denge arayışlarına dayanıyor. Netanyahu bu yeni düzende eski reflekslerle ayakta kalmaya çalışırken, İsrail de giderek yalnızlaşıyor. Ömür Çelikdönmez / ENP Gerekçeli Kaynakça https://ashdod.ru/?p=5875 https://projectnemesis.net/simon-falic/ https://m.jpost.com/israel-news/article-803730 https://www.maariv.co.il/journalists/article-1199188 https://www.jpost.com/breaking-news/article-855172 https://www.shomrim.news/eng/netanyahus-host-falic https://www.jns.org/netanyahu-names-david-zini-as-new-shin-bet-head/ https://www.skynewsarabia.com/middle-east/1798262-رئيس-الشاباك-الجديد-ديفيد-زيني؟ https://www.alaraby.com/news/تنياهو-يعين-رئيسًا-للشاباك-وسط-اعتراضات-من-هو-ديفيد-زيني https://www.nbcnews.com/news/us-news/shooting-dc-jewish-museum-rcna208427 https://www.nytimes.com/2025/05/22/us/politics/israeli-yosef-alon-killing-dc-shooting.html https://www.nytimes.com/2025/05/22/world/middleeast/israel-netanyahu-shin-bet-zini.html https://edition.cnn.com/2025/05/21/politics/individuals-connected-to-israeli-embassy-shot-in-dc-sources-says https://www.rfi.fr/en/middle-east/20250523-israel-pm-new-security-chief-must-be-appointed-as-soon-as-possible https://www.timesofisrael.com/netanyahus-pick-for-shin-bet-chief-ousted-from-idf-for-going-behind-zamirs-back/ https://turkish.aawsat.com/dünya/5146354-netanyahu-şin-betin-başına-bir-ordu-generalinin-atandığını-duyurdu https://www.newsonair.gov.in/israeli-pm-appoints-major-general-david-zini-as-new-shin-bet-chief-replacing-ronen-bar/ https://www.france24.com/en/live-news/20250523-israel-pm-new-security-chief-must-be-appointed-as-soon-as-possible https://tr.euronews.com/2025/04/29/israilin-ic-istihbarat-sefi-netanyahu-ile-yasadigi-tartismanin-ardindan-istifa-ettigini-ac https://www.reuters.com/world/middle-east/israels-netanyahu-appoint-major-general-david-zini-next-head-shin-bet-his-office-2025-05-22/ https://aurora-israel.co.il/ru/Нетаньяху-назначил-генерала-новым-главой-Шин-Бет--несмотря-на-решение-Верховного-суда. https://www.konuyorum.com/2025/03/18/israil-ic-istihbarati-basbakan-netanyahuya-meydan-okuyor-yeni-shin-bet-baskani-eyal-zamir-mi-olacak/.html https://www.haaretz.com/israel-news/2025-05-22/ty-article/.premium/netanyahu-appoints-new-shin-bet-chief-defying-ags-freeze-over-conflict-of-interest/00000196-f94f-d6d3-ab9e-fb7f4e770000